Akarsuların biriktirmesi (COĞRAFYA)

AKARSULARIN BİRİKTİRMESİ
Akarsu aşındırdıkları maddeleri taşır. Bir akarsuyun yatağında eğim azalırsa hızıda azalır. Hızı azalan suyun taşıma gücü azalır. Taşıma gücü azalan akarsu sürüklediklerini götürmez, bırakır. Böylece biriktirme şekilleri oluşur.
Birikinti konisi:
Dağ eteğinde oluşan çakıl ve kum yığınlarına denir.
Oluşumu:
Dağdan inen sel suları aşındırdıkları çakıl ve kumları taşır. Dağ eteğinde eğim azalınca sel suyunun taşıma gücü azalır. Taşıdıklarını götürmeyen sel suları dağ eteğinde birikinti konisini oluşturur. Yüksek dağ eteklerinde çok görülür.
Görüldüğü yerler:
1- Uludağ ve Bursa arasında,
2- Erciyes eteklerinde,
3- Ağrı dağı eteklernde,
4- Bolkar dağı eteklerinde,
Birikinti yelpazesi:
Birikinti konisinin basık alanına denir.
Dağ eteği ovası:
Birikinti koni ve yalpazelerin birleşmesiyle oluşan hafif dalgalı düzlülerdir.
Örnek:
İtalya'da Alp dağları arasında Po ovası arasında.
Dağ iç ovası:
Dağ sıraları arasında yer alan çuurluklarda biriken alivyon ovalardır. Doğu Anadolu'da bu çukur alanlar halkın yerleşme alanıdır.
Taban seviyesi ovası:
Akarsuların ağız kısmında özellikle kıyılarda oluşan alçak ovalardır. Deniz seviyesine yakın yükseltide bulunan bu ovalar yer altı sularının yüzeye çıkması nedeniyle genelde bataklıktır.
Delta ovası:
Akarsuyun ağız kısmında denize doğru çıkıntı yapan ovadır. Ağızda alivyon birikmesiyle oluşur.
Delta ovasının oluşabimesi için:
1- Kıyıda deniz akıntısının olmaması gerekir,
2- Kıyının derin olmayıp sığ olması gerekir,
3- Akarsuyun çok miktarda alivyon biriktirmesi gerekir. Bafra ve çarşamba ovaları delta ovasına örnektir. Dünyanın en büyük delta ovası nil nehri ağızında oluşmuştur.
Irmak adası:
Akarsuların yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu artışında yada kenarlarında kum ve çakıl birikintileri oluşur. Bu birikintilere ırmak adası küçük olanlarada kum adacığı denir.
BİRİKİNTİ ŞEKİLLERİ VE OLUŞUMU
Birikinti konisi:
Dağ eteğinde sel sularıyla oluşur.
Dağ eteği ovası:
Birikinti koni ve yelpazelerin birleşmesiyle oluşur.
Dağ iç ovası:
Dağ sıraları arasında sel sularının birikmesiyle oluşur.
Taban seviyesi ovası:
Göl yada deniz seviyesinde alivyon birikmesiyle oluşur. Kıyılarda görülür.
Delta ovası:
Akarsularının denize döküldüğü yerde ağız kısmında oluşur.
Irmak adası:
Akarsuyun eğimi azaldığı yerlerde oluşur.