TÜRKİYENİN OVALARI (COĞRAFYA)

TÜRKİYE'NİN OVALARI:
Ova:
Çevrelerine göre alçakta olan ve akarsular tarafından derince yarılmış düzlüklerdir.
Kıyı ova:
Oluşumu:
Çevreden inen akarsuların sığ deniz alanlarını alivyonlarla doldurmaları sonucu oluşur.
Alçak ova:
Yükseltileri fazla olmayan kıyı ovalarına denir. Bu ovalar kalın ve verimli toprak tabakasyla kaplıdır. Yurdumuzun en verimli tarım alanları kıyı ovalardır. Çünkü; yükselti fazla olmadığı için. Yeşil ırmağın deltası olan çarşamba karadeniz bölgesinin en geniş ovasıdır. Çarşamba deltası kızılırmağın taşıdığı alivyonları birikmesiyle oluşmuş bafra ovasıyla yer alır. Seyhan ve ceyhan nehirlerinin otlak deltası olan çukurova yurdumuzun en geniş delta ovasıdır.
Başlıca delta ovalarımız şunlardır:
1- Göksü,
2- Köyceğiz,
3- Dalaman,
4- Gökova.
Kıyı ovaların oluşumu:
Geniş ve uzun çukurlukların alivyonlarla dolması sonucu oluşur. Gediz, bakırçay, küçük ve büyük menderes ovaları bu türde oluşur.
Kıyı ovaların ortaya çıkması:
1- Çöküntü olduğu için biriktirmeler sonucu,
2- Kıyıda oluşan deltanın eklenmesiyle.
Delta:
Akarsuların durgun bir suda ulaştıkları yerlerde taşıdıkları metaryallerin çökmesiyle oluşan düzlüktür.
Oluşumu:
Gel-git kıyılarının güçlü olmadığı kıyılarda oluşur.
Soru:........................................................................................................
Hatay'dan Kahramanmaraş'a uzanan ovanın ismi nedir?
a: Delta ovası
b: Amik ovası
c: Tektonik ovası
d: Adapazarı ovası
e: Yenişehir ovası
.............................................................................................................
Amik ovası:
Dağlar ve tepelerle çevrili çukur alanların alivyonlarla dolması sonucu oluşur.
Alivyonlarla oluşan kıyı ovalar:
1- Yenişehir,
2- Karcabey,
3- Bursa,
4- Adapazarı.
Alivyon:
Akarsuların taşıyıp belirli alanlarda kil ve balçık gibi ince taneli metaryallerle kum ve çakıldır.
Ovalar 5 bölümde incelenir:
1- Tektonik ovalar:
Ülkemizdeki ovaların büyük bir kısmı tektonik (çöküntü) ovalardır. 4. zamanda birikme alanları olan çukurlukların ağırlaşarak çökmesi sonucu oluşmuşlarıdır. Dha sonra bu akarsuların getirdiği alivyonlarla dolarak verimli tarım haline gelmişlerdir. Ayrıca bu alanların çevresi faylarla kırıldığı için deprem alanlarıdır. Marmara, Ege ve doğu Anadolu'da ki ovalar bu şekilde oluşmuşlardır.
Örnek:
- Adapazarı ovası,
- Erzincan ovası.
2- Delta ovaları:
Deniz kıyısında akarsuların getirdiği alivyonların birikmesi sonucu oluşur. Çok verimli alanlardır.
Örnek:
1- Bafra,
2- Çarşamba,
3- Çukurova.
3- Göl yeri ovaları:
3. zamanın sonunda Anadolu'da bulunan göllrin çekilmesi ya da iyice küçülmeleri sonucu ortaya çıkan arazilerin akarsuların getirdiği alivyonların dolması sonucu oluşmuştur.
Örnek:
Tuz gölü ve çevresindeki ovalar.
4- Karstik ovalar:
Kalkerli arazilerin tabanı erimesi sonucu oluşan geniş düzlüklerin akarsuların getirdiği alivyonların dolması sonucu oluşur.
Örnek:
1- Elmalı,
2- Kerter,
3- Korkuteli ovalarıdır.
Dağ eteği ovaları:
Dağların eteğinde akarsuların getirdiği alivyonlarla oluşmuş az eğimli düzlüklerdir. Bu ovalar dağların eteğinde bir şerit halinde uzanırlar.
Örnek:
Nur dağlarının batı etekleri.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cevaplar:
1- Kuzeyden gelen soğuk hava akımlarının güneye güneyden gelen soğuk hava akımlarının kuzeye geçmesini engeller.
2- Çimen, kop, mescit, Allahuekber, yalnızçam.
4- Dağların paralel uzantısından dolayı kıyıda Akdeniz iklimi iç kesimlerde ise karasal özelliği kazanır.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
İç bölgelerdeki ovalar:
1- İç ovaların oluşumu:
Kırık hatlarıyla belirlenmiş çukurluklardan oluşur.
Örnek:
Erzincan, Iğdır, Ardahan.
Kuzey Anadolu'da fay hattı nedeniyle oluşan dağlar:
1- Suşehri,
2- Taşova,
3- Merzifon,
4- Bolu.
Bazı iç ovalar akışı olmayan geniş çukurun tabanındaki düzlüklerden meydana gelmiştir. Bu ovaların yüzeyinde taş ve tabakalar bulunur.
Örnek:
Konya ovası.
İç ovaların bazıları 3. jeolojik zamanın sonunda oluşmuştur. Ayrıca bu ovalar göllerle kaplıdır. Bu ovaların sonlarına gidildikçe karaya dönüşür. Bu ovalarda 3. zaman tortulları bulunur.
Örnek:
Malatya ovası.
İç ovaların bazılarıda tektonik karstik kökenlidir. Bu ovalar tektonik çukurlukların karstik erimelerle genişlemesi sonucu bu ovaların kenarları kısmen polyelerle oluşmuştur.
Örnek:
1- Elmalı,
2- Bozova,
3- Tefenli,
4- Muğla karstik erimeler sonucu oluşmuştur.
Polye:
Karstik bölgelerde alanı bir kaç yüz km2 arasında değişen düzlüklerdir.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Soru:
Kıyı ovaların genişlikleri hangi yönlere bağlıdır?
Cevap:
- Dağları doğrultusuna,
- Kıyıya yakınlığına,
- Denize derinliğine, yakınlığına,
- Akarsuların kıyıda biriktirdiği alüvyonlara bağlıdır.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ovaların ekonomiye etkileri:
- Ovalar hayvancılık içinde elverişli alanlardır.
- Ovaların elverişli iklim özellikleri ve düz olanlar buraların önemli yerleşim alanlarında neden oldu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------